Ona “Mostar’ın Meleği” diyorlardı. 90’larda o günlerde ismi Yugoslavya olan topraklarda yaşanan savaşın sivil kahramanlarındandı. Şimdi 30’larının başlarındaydı. İngiltere’den geliyordu. İsmi Sally Becker’dı.
Becker, eski arabasıyla kuşatma altında harabeye dönmüş Mostar kentini bir uçtan bir uca dolaşıyordu. Rastgele bir kurum için çalışmıyordu, resmî bir eğitimi de yoktu. Lakin yaralı çocuklara yardım etmek, onları anneleriyle birlikte ateş çizgisinden alıp inançlı yerlere taşımak için elinden geleni yapıyordu.
Bombardımanlar sonucu kentin batısındaki binaların yüzde 70’inin enkaza döndüğü, yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği, on binlerce kişinin konutundan yurdundan olduğu günlerde bile Becker, kurtarabildiği kadar çok canı kurtarmak için çabalıyordu.
Becker, o günden bu yana, bir sefer bacağından vuruldu, Kosova’da mahpusa atıldı ve açlık grevi yaptı. Bugün ise tüm bu yaşadıklarını sıradan olaylarmışçasına soğukkanlılıkla, omuz silkerek anlatıyor. Zira şu an en değerli önceliği Ukrayna’nın doğusunda bulunan Dnipro kentinden kurtardığı 19 öksüz ve yetim çocuğu sağ salim İskoçya’ya ulaştırabilmek…
Hürriyet’in 22 Aralık 1993 tarihli haberinde Becker’dan bu halde bahsediliyordu
KÖRFEZ SAVAŞI HAYATINI DEĞİŞTİRDİ
Becker, 30 yıldır kendini muhtaçlığı olanların yardımına koşmaya adamış durumda. Lakin bu türlü bir hayat yaşayacağını kendisi bile iddia etmiyordu.
17 yaşında eğitim hayatına son veren Becker, o yıllarda Brighton’da yaşıyordu ve ileride herkesin tanıyacağı bir sanatçı olmak istiyordu. Fakat 1991 yılında Birinci Körfez Savaşı’nın sonlarına hakikat televizyonda gördüğü bir haber hayatını değiştirdi. Haberde, canlı kalkan olup sivilleri korumak için Irak’a giden gönüllülerden bahsediliyordu.
İngiliz Telegraph gazetesine konuşan Becker, “Ben o güne kadar savaşı daima hakkında bir şey yapamayacağınız şeylerden biri olarak görmüştüm. Lakin o haberde gördüklerim beni hayrete düşürdü. Bu beşerler hakikaten bir şeyler yapmaya çalışıyorlardı” dedi.
“HAYATIMIN SABİTİ”
Bunun üzerine Becker da onlara katıldı. Lakin Bağdat yolunda gruptakiler onun Yahudi olduğunu öğrendiklerinde hiç beklemediği bir yanıt aldı. “Bu hepimizi tehlikeye atabilir” demişler ve Irak’a gitmesine müsaade vermemişlerdi.
“Umman’da kalıp onların irtibat işlerini yürütebileceğimi söylediler. Bensiz yola koyuldular. Ancak hava akınları başladığında Bağdat’tan çıkabilmek için benim yardımıma gereksinim duydular” diye anlattı Becker o günlerde yaşananları ve ekledi:
“Kariyerim işte bu türlü başladı ve o günden bu yana aralıksız devam etti. Hayatımın bir sabiti haline geldi…”
‘Mostar Meleği’ Bosna’da BM askerlerini ikna etmeye çalışırken
MOSTAR’DAN SONRA DA DEVAM ETTİ
Becker’ın hayatının son 30 yılı, epey sıra dışı olaylara sahne oldu. 15 yaralı çocuğu ve annelerini Mostar’dan sağ salim çıkarmayı başardıktan sonra da durmadı.
Savaş boyunca tüm taraflardan yaralıların hayatlarını kurtarmaya devam etti. Örneğin Nova Bila’da kuşatma altında bir manastıra sığınmış 55 kişinin helikopterle tahliyesini sağladı. Akabinde o yıllarda Türk medyasında da “Melek Harekatı” olarak yer bulan bir operasyonla hem Boşnak hem Hırvat hem de Sırp tarafının hastanelerinden 98 kişiyi daha çıkardı.
1998 yılında 15 yaralı ve hasta çocuğa ve ailelerine eşlik ettiği sırada, Kosova-Arnavutluk hududundan geçerken Sırp paramiliter kümeleri tarafından yakalandı. Vizesi olmadan ülke değiştirdiği için Kosova’da Sırpların idaresindeki bir cezaevinde 30 gün mahpusa mahkûm edildi. Savaşı protesto etmek için hapishanede başlattığı açlık grevi sonucu ikinci haftanın akabinde özgür bırakıldı.
Bundan çok kısa bir müddet sonra, bu sefer Arnavutluk’un Bayram Curri kasabasında maskeli ve silahlı bir kümenin pususunda bacağından vuruldu. Bugünden geriye baktığında ise canını sıkan asıl şeyin yaralanmak değil çocukları bırakmamak ismine hava yoluyla tahliyeyi kabul etmeyip iyileşene kadar “en berbat otelde” kalmış olmak olduğunu söyledi.
Becker, Kosova’da mahpustan çıktıktan sonra İngiltere’ye dönüşünde annesiyle
ÇEÇENİSTAN, KOSOVA, GAZZE, IRAK, SURİYE…
Becker, kurtardığı çocuklardan kimileriyle olan bağının bugün bile devam ettiğini belirtiyor. Artık yetişkin hale gelmiş olan o günün çocuklarıyla hatta bağlantıda olduğunu söyleyen Mostar Meleği, 2010 yılında onlardan birinin düğünü için New York’a dahi gittiğini anlattı.
Savaşta yaptıklarıyla 90’lı yıllarda tüm dünyada manşetlere taşınan Becker, o vakitten sonra fazla göz önünde yer almasa da yardım faaliyetlerini daima sürdürdü. Bosna’dan sonra Çeçenistan’da, Kosova’da, Gazze’de, Irak’ta ve Suriye’de savaş alanlarında çalışmaya ve sivillere yardım etmeye devam etti.
Bugün 50’lerinde olan Becker, Ukrayna’yı da bu uzun listeye dahil etmenin hiç aklından geçmediğini söyledi. O nedenle 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna işgali başladığında, 22 yaşındaki kızı Billie’ye “Merak etme hiçbir yere gitmeyeceğim” diye teminat verdi.
Lakin sonraki gün anne-kız televizyonda endişe içindeki Ukraynalı çocukların yüzlerini gördüklerinde Billie dayanamayıp annesine döndü ve “Eğer faydan olacağına inanıyorsan gitmen lazım” dedi.
Becker’ın Mostar’dan kurtardığı çocuklardan biri
MOSTAR MELEĞİ BİR DEFA DAHA MİSYON BAŞINDA
Becker, Billie’ye kendi peşinden savaş alanlarına gitmeyi yasaklamış olsa da kızının bu lafı harekete geçmesi için kâfi oldu. Melek kanatlarını dolaptan çıkarıp tozunu silkeledi ve bir defa daha sırtına taktı.
Fakat yeniden de çok büyük çaplı bir kurtarma operasyonuna girişmeyi hiç lakin hiç düşünmüyordu.
Niyeti Ukraynalı tabipler ile “Bir Çocuğu Kurtarın | Global Pediatri Ağı” ortasında bir temas kurulmasını sağlamaktı. Lakin Becker’ın planları birkaç gün içinde kat kat büyüdü ve hayranlık uyandıracak bir boyuta ulaştı.
Sally Becker’ın 2018 yılında kurulmasına öncülük ettiği Bir Çocuğu Kurtarın | Global Pediatri Ağı (Save A Child | Küresel Paediatric Network) silahlı çatışmalarda yaralanan çocukların İngiltere’de ve dünyanın öbür yerlerindeki uzman hekimlere erişimini sağlamak için çalışan bir hayır kuruluşu.
19 KİMSESİZ ÇOCUĞU UKRAYNA’DAN KURTARDI
Becker, 9 Mart tarihinde Ukrayna’ya gitmek için hazırlıklarını yaparken İskoçya merkezli bir hayır kuruluşu olan Dnipro Çocukları’nın faaliyetlerinden haberdar oldu. Kuruluş, Rusya’nın hava akınlarının amacı olan Dnipro kentindeki yetimhanelerdeki çocukların kurtarılması için çalışıyordu.
Becker, “Dnipro Çocukları’nın lideri Steven Carr bana bir küme çocuğu Ukrayna’dan çıkarmakta olduklarını ancak ülkede mahsur kalmış öteki yetimler de olduğunu söyledi” diye konuştu. Kelamın kısası bir defa daha Mostar Meleği’ne gereksinim vardı.
Hal bu türlü olunca Becker, Dnipro’nun yetimhanelerinde yaşayan ve yaşları 2 ile 15 ortasında değişen 19 kimsesiz çocuğu evvel Lviv’e oradan da İngiltere’ye götürmek için hazırlıklara başladı.
Lviv, Dnipro’nun yaklaşık 1000 kilometre batısında kalıyordu. Çocuklar yanlarında yasal vasileriyle birlikte bir trene binip yola çıktılar. Lviv’de Becker’ın minibüsüne bindiler ve daima birlikte Polonya sonunu geçip Znin’de bir otele yerleştiler. 725 kilometrelik arayı almaları 13 saat sürdü zira hudutta saatlerce beklemek zorunda kaldılar.
4 Ağustos 1998 tarihli bu haberde de Becker’ın mahpustan çıktıktan sonraki şu kelamları yer alıyor: “Priştine yakınlarında Lipyan cezaevinde sorgulandım. Sırp polisi yüzüme tükürdü. Yugoslavya’ya teşebbüs 3 yıl yasaklandı.”
“HEPSİ ÇOK SESSİZDİ”
Birinci plan pazartesi prestijiyle çocukları ve yasal vasilerini uçakla Londra’ya oradan da İskoçya’ya yollamaktı. Hakikaten burada çocukların kalacağı yerler çoktan hazırlanmıştı. Lakin Ukrayna makamlarından gerekli dokümanları almak uzun sürünce seyahat da birkaç gün ertelenmek zorunda kaldı.
Kendisinin de kümeyle birlikte İngiltere’ye gideceğini belirten Becker, ülkesini terk etmenin bir çocuğu nasıl etkileyebileceğini çok güzel bildiğini söyledi.
Geçmişte bu türlü durumlarda tekraren şahit olduğunu hatırlatan Becker, “Çocuklar etraflarına bombalar düşerken apar topar savaş alanlarından uzaklaştırıldılar ve hayatları boyunca tanıdıkları insanlara veda etmek zorunda kaldılar. Dnipro’dan Lviv’e tren seyahati boyunca neredeyse hiç konuşmadılar. Hepsi çok sessizdi ve travmatize olmuştu” diye konuştu.
Sally Becker, 2012 yılında Londra’da düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nın açılış merasiminde bayrağı taşıyanlar ortasındaydı. Merasimin koreografisini yapan ünlü direktör Danny Bu türlü tarafından belirlenen bayrak taşıyıcıların her biri global ölçekte kıymetli işlere imza atmış birer sanatçı, sportmen, siyasetçi yahut aktivistti.
Sally Becker, 2012 yılında Londra’da düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nın açılış merasiminde bayrağı taşıyanlar ortasındaydı. Merasimin koreografisini yapan ünlü direktör Danny Bu türlü tarafından belirlenen bayrak taşıyıcıların her biri global ölçekte değerli işlere imza atmış birer sanatçı, atlet, siyasetçi yahut aktivistti.
ÇOCUKLARI ÜLKEDEN ÇIKARIP UKRAYNA’YA GERİ DÖNDÜ
19 çocuğun seyahatinin tertibinin planlamasını ve masraflarını Becker’ın yardım kuruluşu Bir Çocuğu Kurtarın üstlendi. Becker, “Devreye girdik zira bir muhtaçlık kelam konusuydu. Yaptığımız şeyde rastgele bir kahramanca taraf yoktu” dedi.
En güç kısmın Polonya ile Ukrayna ortasındaki seyahat olduğunu, “gecenin bir yarısı yolun ortasında dikilip pasaport denetimini beklediklerini” belirten Becker, “Sınırı geçmeye çalışan o kadar çok insan vardı ki süreç hiç bitmeyecek üzereydi. Hayati tehlike bağlamında konuşmam gerekirse bu, bugüne kadarki en kolay misyonumdu. Ben bombaların düştüğü bölgelerde dolaşmaya alışkınım” sözlerini kullandı.
Fakat risk her vakit var ve Becker, Ukrayna’ya bir değil iki defa girerek, bu riski de ikiye katlamış oldu.
Geçtiğimiz hafta kısa müddetliğine de olsa Polonya’dan Lviv’e dönen Becker, burada Ukraynalı hekimlerle bir ortaya gelip onları Bir Çocuğu Kurtarın ağıyla tanıştırdı. Becker, “Asıl gayem olan misyonu hayata geçirmek için geri dönmek zorundaydım” kelamlarıyla anlattı geri dönüş sebebini.
Dnipro Çocukları kümesi onlarca kimsesiz çocuğu Ukrayna’dan çıkarmayı başardı
OLAĞAN HAYAT LVİV’DE DEVAM EDİYOR
Savaşın yanında olağan hayatın da akışında devam ettiğini vurgulayan Becker, “İnsanlar hiçbir şey yokmuş üzere sokaklarda dolanıyordu. Birçok mağaza kapalıydı ve binaların dış cepheleri kollayıcı materyallerle kaplanmıştı. Fakat Lviv bir hayalet kente dönmüş diyemem. Kimi kafeler ve dükkanlar hala açık. Harika bir pastaneye girdim, içerisi oldukça kalabalıktı. Sonra bir hava saldırısı sireni çaldı ancak biz olduğumuz yerde kaldık zira aslında alt kattaydık” diye konuştu.
Tıpkı gece, Lviv’deki bir tanıdığının kent dışında kalan apartman dairesindeyken sirenler çaldığında da birebir optimistlikle hareket ettiğini belirten Becker şunları söyledi:
“Ev sahiplerim her seferinde alt kattaki bomba sığınağına inmektense tehlikenin geçmesini banyoda bekliyorlardı. Ben de onlarla birlikte birkaç saatte bir banyoya gidip yere çöküyordum. Orada birkaç saat beklemeniz gerekiyor. Biz yarım saat bekliyorduk.”
Pekala şu an 50’lerinin sonlarına yaklaşmış olan Becker’ın planları dahilinde emekli olup daha sakin bir hayat sürmek var mı? Bu soruya iddia edilebileceği üzere, “Hayır” yanıtını veren Becker, “Uzaktan çalışabileceğim uygulama tabanlı bir pediatrik tele-tıp programı hayata geçirmeyi düşündüm. Fakat Ukrayna’da tıbbi ekipman muhtaçlığı olan çok sayıda hastane var ve bu gereksinimlerin hududun öte yanına taşınması gerekiyor” kelamlarıyla yakın vakitte bir sefer daha Ukrayna’ya gidebileceğinin de işaretini verdi.
The Telegraph’ta yayımlanan “The Angel of Mostar is back – and on a mission to rescue Ukrainian orphans” başlıklı haberden derlenmiştir.
