Jack Dorsey, 2006 yılında Twitter’ı hayata geçirdiğinde, tek bir kişinin, global tartışmaları belirleme gücüne sahip bir toplumsal medya ağının tüm denetimine sahip olması fikrinden nefret ettiğini açık açık lisana getiriyordu. Dorsey, kurucuların sistemlerin çöküşüne neden olacak zayıf halkalar olduğunu belirtiyor ve teknik bir terim olan “single point of failure” tabirini kullanıyordu.
Bu bakış açısıyla kurulan Twitter’ın yaratıcıları, başka teknoloji şirketlerinin ellerinde tuttuğu geniş yetkilere hiçbir vakit sahip olamadı.
Örneğin Google’da Larry Page ve Sergey Brin, oylamaların istikametini belirlemelerini sağlayacak kadar büyük pay hisselerine sahip. Tıpkı şey bugün Meta olarak anılan Facebook ve Mark Zuckerberg için de geçerli. Fakat bugüne kadar ne Dorsey ne de diğer bir Twitter hissedarı bu kadar güçlü bir pozisyona gelebildi.
Ne var ki bu yapının bir dezavantajı da vardı: Twitter’ı dışarıdan müdahalelere açık hale getirmesi. Ve gün geldi, Elon Musk bu dezavantajı kendi avantajına çevirip Twitter’ın tek sahibi haline geldi.
Bir vampiri konutuna davet eden suçsuz bir Transilvanyalı köylü misali, Twitter kendini bir anda asla olmak istemediği bir canavar tarafından yenilip yutulmuş ve hatta o canavara dönüşmüş halde buldu. Dorsey’nin hayalini kurduğu “kamu yararı” prensibinin yerini ne hissedarların ne de idare şurasının frenleyebileceği bir özel şirket aldı.
50 yaşındaki Musk, Twitter’ın kurucusu değil tahminen lakin tıpkı Dorsey’nin 16 yıl öne dediği üzere Twitter’ın sisteminin çöküşüne ya da başta Tesla olmak üzere öbür şirketlerinde de gördüğümüz üzere çok daha büyük muvaffakiyete ulaşmasına neden olan o halka haline geldi.
Pekala Musk’ın gerçek oyun planı ne? Twitter’la ilgili açıklamalarının ne kadarı kuru gürültü ne kadarı açgözlülük ne kadarı gerçek bir vizyon? Daha da değerlisi Musk’ı ve yeni oyuncağını yeni doruklar mi bekliyor yoksa büyük bir çöküş mü?
DAHA KALABALIK VE DAHA GÜRÜLTÜLÜ BİR TWITTER MI?
Musk bir kısım kullanıcının (özellikle de ABD’deki sağcı siyasilerin) Twitter’ın liberaller için çalışan taraflı bir platform olduğuna ait şikayetlerine husus olan sınırlamaları gevşetmek istediğini söylüyor. Fakat dijital dünyada söz özgürlüğü ile herkesin aklına geleni söylediği bir ortam ortasındaki çizgi ziyadesiyle ince ve bu türlü bir ortamın oluşması hem kullanıcılar hem de reklam verenler tarafından epey itici bulunuyor.
Toplumsal ve kültürel manadaki yüküne ve Türkiye’deki popülerliğine rağmen dünya genelinde 217 milyon nizamlı kullanıcıya sahip olan Twitter için hala küçük bir platform denebilir. (Örneğin Facebook’un kullanıcı sayısı 3 milyar civarında.) Hasebiyle, Twitter için para kazanmak tartışma yaratmak kadar kolay değil.
Musk’ın bu tabloyu değiştirmek istediğini düşünürsek, akla şu soru geliyor: Twitter ne kadar büyümeli? Daha büyük ve herkesin aklına geleni söyleyebildiği bir Twitter, şu anki aktifliğini kaybedebilir. Öteki yandan Musk’ın savunucusu olduğu premium üyelik planı da platformun kullanıcı sayısının daha da azalmasına da neden olabilir.
Musk’tan beklentilerin başında ABD eski Lideri Donald Trump’ın hesabı üzerindeki beklentiyi kaldırması geliyordu. Satın alma katılaşınca Trump, Musk’ı tebrik etti lakin kendi platformu Truth Social’da kalmaya devam edeceğini belirtti.
Musk’tan beklentilerin başında ABD eski Lideri Donald Trump’ın hesabı üzerindeki beklentiyi kaldırması geliyordu. Satın alma katılaşınca Trump, Musk’ı tebrik etti lakin kendi platformu Truth Social’da kalmaya devam edeceğini belirtti.
EKONOMİK GETİRİSİ BÜYÜK LAKİN MUSK’IN SIKINTISI O DEĞİL
Yaklaşık 270 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en varlıklı insanı olsa da Twitter’ı satın almanın Musk için bile büyük bir yatırım olduğu ortada. Kendi cebinden 20 milyar dolar kadar harcayan, gerisi için de kredi kullanan Musk, hem kullanıcı sayısını artırıp hem de platformun aktifliğini koruyabilirse, bu yatırımının karşılığını ziyadesiyle alabilir. Destekçileri, sadece 85 milyon kullanıcılı ferdî hesabından yaptığı ve bir kuruş para harcamamasına karşın karşılığında kamyon yüküyle para kazandığı Tesla reklamlarının bile, Musk’ın bu platformun ne kadar yararlı olduğunu bildiğini gösterdiğine işaret ediyor.
Lakin Musk Twitter’ı satın alma niyetinin gerisinde yatanın kâr etmek olmadığını daha evvel söylemişti. Musk için Twitter şahsî bir oyuncak. Öteki kullanıcılarla dalga geçmekten, onları trollemekten büyük zevk alıyor. “Cin modu” ismini verdiği bu çocukça ve saldırgan tweet’lerinin olarak geçen hafta sonu Bill Gates nasibini aldı.
Bütün bunlar platformun tabiatına uygun latifeler olarak da görülebilir lakin Musk’ın kendisini eleştirenleri sorgusuz sualsiz engellemesi, bu yorumu yapmamıza pürüz oluyor.
Associated Press ajansı geçtiğimiz günlerde yaptığı haberinde Musk’ın tweet’lerini hakkında yapılmış olumsuz yayınları yerden yere vurmak için nasıl kullandığını anlatıyordu. Ajans, Musk’ın bu cins haberleri “yalan” ya da “yanlış yönlendirici” olarak yaftaladığını ve öl dese ölecek bağlılıktaki takipçi kitlesinin haberleri yapan gazetecileri saatlerce hatta günlerce linç ettiğini örneklerle ortaya koyuyordu.
“KENDİSİNE AZAP EDENLERİ MAĞLUP ETMİŞ ÜZERE HİSSEDİYORDUR”
Eski bir Tesla çalışanı İngiliz Telegraph gazetesine yaptığı açıklamada, “Musk, insanların Twitter’da şu ya da bu bahiste ne söylediğine kafayı ziyadesiyle takmıştı” dedi ve ekledi:
“Adeta felç oluyordu. Bir toplantının ortasında eleştirel bir tweet görüyordu ve üzerinde haftalarca çalıştığımız bir planı hiç düşünmeksizin değiştiriyordu.”
Tesla’da çalışmayı yıllar evvel bırakan kaynak, “Sosyal medyada küçücük bir tenkit görüyordu ve öteki hiçbir şeye odaklanamaz hale geliyordu. Çok hassastı. Twitter’ı almak istemesi beni hiç şaşırtmıyor. Muhtemelen kendisine azap edenleri mağlup etmiş üzere hissediyordur” tabirlerini kullandı.
Nitekim de Musk’ın Twitter’a dair planları ortasında birinci sıralarda “bot” olarak bilinen ve dezenformasyonun ve kaosun yayılmasında büyük rolü olan otomatik hesapları alt etmek yer alıyor. Musk’ın yakın arkadaşlarından Ross Gerber, geçtiğimiz günlerde BBC’ye yaptığı açıklamada, birçok Rusya denetimindeki bu bot’ların Batılı ülkelerdeki seçimlerin altını oymaya çalıştığını belirterek, Musk’ın planının söz özgürlüğünü korumaktan bile daha büyük bir hedef taşıdığını söyledi.
Gerber, “Mesele demokrasiyi korumak. Elon bir hususa lakin insanlık için kritik ehemmiyette olduğunu düşündüğü vakitlerde dahil olur. Para umurunda bile değil” sözlerini kullandı.
ÖTEKİ TOPLUMSAL MEDYA MECRALARINDAN ÇOK FARKLI OLACAK
Bütün bunlar Musk’ın yeni bir yaklaşım hedeflediği manasına geliyor. Başka toplumsal medya platformlarının uyguladığı “içerik moderasyonu” siyasetleri kapsamda yasa dışı kapsamdaki en makûs içerikler otomatik olarak sonda kalanlar ise insan denetleyiciler tarafından sansürleniyor. Bu sürecin tamamı ve art planında çalışarak kullanıcıların önüne hangi içeriğin geleceğini belirleyen algoritmalar, o toplumsal medya şirketlerinin kârlarını belirleyen “gizli tarif” olarak kabul ediliyor.
Lakin Musk, Twitter’da tam bir şeffaflık vadediyor. Tabir özgürlüğü konusunda çalışmaları da bulunan İngiliz akademisyen Timothy Garton Ash’e nazaran, bu olumlu bir atılım. Ash, Twitter’dan yaptığı açıklamasında, “Birçok araştırma algoritmaların seçimlerinin içerik moderasyonundan daha değerli olduğunu gösteriyor” tabirini kullandı.
Bu cins bir şeffaflığın, şu anki moderasyon uğraşlarından kaçmayı başaran ırkçı ve cinsiyetçi tacizleri önlemekte daha başarılı olacağı, nihayetinde de bot’ların maskesini düşüreceği umuluyor. Şayet Musk cesaretli atılımıyla bunu yapmayı başarabilirse, toplumsal medyanın en kronik hastalıklarından birini tedavi etmiş insan olarak tarihe geçecek.
Lakin bu soylu uğraşın önünde birçok mahzur var. Birincisi, Musk, bir medya işvereni olarak elde ettiği gücü berbata kullanma dürtüsüne kapılabilir. Hakikaten Forbes mecmuasının milyarderler listesine baktığımızda, dünyanın en varlıklı insanları ortasında Washington Post, Twitter, Facebook, Google, Microsoft ve Bloomberg’ün sahiplerinin de bulunduğunu görüyoruz. Bir öteki deyişle bilginin pahasının hiç olmadığı kadar yüksek olduğu bir çağda yaşıyoruz.
Başka yandan Musk’ın hayata geçirmesine kesin gözüyle bakılan ve en kolay değişiklik olarak görülen “düzenle” butonu bile birçok riski beraberinde getiriyor. Çünkü düzenleme mühletinin ucu açık olduğunda, kelam konusu tweet’leri alıntılayarak paylaşmak, yahut aşağıda olduğu üzere haberlere ya da yazılara gömmek bir seçenek olmaktan çıkabilir.
https://twitter.com/elonmusk/status/1518677066325053441
MUSK “TWITTER ULUS DEVLETİ”Nİ YARATMAK İSTİYOR
Kimileri Musk’ın çok daha büyük bir mükafatın peşinde olduğunu öne sürüyor. Twitter’ı kısaca “Web 3.0” denen ve kripto paralar misali blokzinciri teknolojisi üzerine oturan merkezsiz bir internetin, birinci toplumsal medyası haline getirmek; ulus devletlerin iktisat ve yayın kurallarına uymayan eşsiz bir medya devi inşa etmek.
Dijital analist Sara McCorquodale, “Bence burada yalnızca söz özgürlüğünden çok daha büyük bir vizyon kelam konusu. Bahis, Twitter ulus devletini yaratmak” derken Musk’ın “peygamber ve vizyoner” olarak prestijinin da bu devin başarılı olup olamayacağına bağlı olduğunu söyledi.
KANADA’DAKİ TAHIL TARLALARINDAN SİLİKON VADİSİ’NE
Musk’ı kuzeni Mark Teulon tarafından “ayakları yere basan bir insan” olarak tanımlandığını düşündüğümüzde, bütün bu ayrıntılar kulağa fazla dramatik geliyor. Çok fazla bilinmese de Teulon, Musk’ın hayatında kıymetli bir isim. En başa dönmemiz gerekirse, Musk’ın annesi Maye, Kanada’da doğdu daha sonra Güney Afrika’ya yerleşti. Musk, 1989 yılında Pretoria’dan Kuzey Amerika’ya döndüğünde, Teulon’un Saskatchewan yakınlarındaki Swift Current kasabasında bulunan tahıl tarlalarında çalıştı.
Silikon Vadisi’nin megastarlığına olan yükselişi buradan başladı. 1990’ların ortalarında Musk ve erkek kardeşi Kimbal, Zip2 ismini verdikleri küçük bir yazılım şirketi kurdu. Akabinde başarısıyla çığır açan PayPay ödeme hizmeti geldi. PayPal 2000’lerin başında eBay’e satıldı. Bu sayede 175 milyon dolarlık bir servete kavuşan Musk, gözünü uzaya dikti.
Elon Musk’ın annesi Maye Musk tanınmış bir model. Anne oğul çok yakın bir bağa sahip. Babası Errol Musk’ın ise bir zümrüt madeni var. Musk geçmişte babasını “çok akıllı” ancak “berbat” bir insan olarak tanımlamış ve çok fırtınalı bir bağları olduğunu söylemişti.
Elon Musk’ın annesi Maye Musk tanınmış bir model. Anne oğul çok yakın bir münasebete sahip. Babası Errol Musk’ın ise bir zümrüt madeni var. Musk geçmişte babasını “çok akıllı” ancak “berbat” bir insan olarak tanımlamış ve çok fırtınalı bir bağlantıları olduğunu söylemişti.
“TWITTER’I STASI’DEN ARINDIRACAK”
SpaceX 2002’de kuruldu. Lakin Musk bu atılımdan 1 yıl evvel roket uzmanı Jim Cantrell’le görüşmelere başlamıştı bile.
Cantrell, Telegraph’a “Çok çok zekiydi” diye tanımladığı Musk hakkında şunları söyledi: “Saf zekâsı kendini muhakkak ediyordu. Hayatım boyunca çalıştığım en akıllı insan o olmalı. Bakışını bir yere sabitleyemiyordu. Ben bunu bir hakaret olarak almamıştım; beyni çalışıyordu ve o kısa müddette öbür bir mevzuya atlıyordu.”
Cantrell, Musk’ı motive eden şeyin “kesinlikle maddi olmadığını” belirterek şöyle devam etti: “Derdi Mars’a gitmek. İnsanları gezegenler ortasında dolaştırmak, fosil yakıtların kullanımını sona erdirmek ve tiranların özgürlüklerimizi kilit altına almalarını önleyerek demokrasiyi korumak konusunda daima dengeli oldu. Ben kayıtlı bir liberterim ve öteki liberterleri de görünce tanırım. Elon her vakit bir liberterdi. Twitter’ı Stasi’den arındıracak.”
Cantrell’in bahsettiği Stasi, Doğu Almanya Devlet Güvenlik Bakanlığı’nın kısa ismiydi. 1950-1990 devrinde faaliyet gösteren Stasi’nin elinde doğu Almanya vatandaşlarının tamamına dair çok geniş kapsamlı istihbarat belgeleri bulunuyordu.
BAŞARISIZLIKLARINDAN DERS ALMAYI ÂLÂ BİLİYOR
Hedefleri ne olursa olsun Musk’ın başarılı olacağı kesin değil. Çünkü arşivler Musk’ın altını dolduramadığı büyük vaatlerle dolu. Fakat bu vaatler her vakit kıymetli bir işlevi yerine getirdi: Musk’ın geliştirdiği eserler sahiden işler hale gelene kadar, bu eserlere duyulan inancı tesis etmek. Öbür yandan şurası kesin: Musk başarısızlıklarından ders almayı çok uygun beceriyor.
Musk’ın SpaceX’in kuruluş devrinde görüşmeler yaptığı uzay ve havacılık mühendisi Robert Zubrin de bu hususa dikkat çekerek, “Çok akıllı olduğu açıktı fakat roketler hakkında hiçbir şey bilmiyordu. Üç yıl sonra ise roketler hakkında her şeyi bilir hale gelmişti. Kendi kendini tam manasıyla eğitmişti. Elon, sıkıntı işleri yapmakla kalmıyor, tıpkı vakitte pes etmiyor da. Güçlü bir insan” sözlerini kullandı.
Zubrin roket testlerinin peş peşe hüsranla sonuçlandığı günlerde, Musk’ın “başarısız olup tekrar ayağa kalkmaya istekli” olduğunu belirtti.
“RAHİBE TERESA İLE KARIŞTIRMAMAK LAZIM, ELON ŞAN ŞÖHRET İSTİYOR”
Analistlere nazaran, şu an gereğince düzgün yönetilmeyen Twitter yeni bir işverenle değişik yerlere de ulaşabilir. Lakin Musk’la ilgili her olayda olduğu üzere burada da “Arka planda görmediğimiz neler var?” sorusunu sormak kaçınılmaz hale geliyor.
Bir SpaceX çalışanının Telegraph’a dediği üzere, “Musk başlangıçta çok daha erişilebilir bir insandı fakat şu an çok sayıda kişi tarafından bir kutsal varlık olarak görülüyor. Böylesi bir hayranlığın insanı etkilememesi mümkün değil.”
SpaceX çalışanı, “Elon karşınıza çıkabilecek en başarılı operatör. Büyük fikirleri alıp daha da büyütme konusunda dünyadaki tüm övgüleri hak ediyor” derken şu noktaya da dikkat çekti:
“Ama birçok şahsa de tozunu yutturuyor ve bu çok tahlisiz. Ya onunlasınız ya da değilsiniz. Bu mevzuyu katiyetle siyah ve beyaz görüyor.”
Zubrin ise bu durumu şu sözlerle özetledi: “Onunla yıllar boyunca yeterli günlerimiz de oldu makûs günlerimiz de. Elon çok acımasız olabilir. Rahibe Teresa’yla karıştırmamak lazım; Elon şan şöhret istiyor.”
Telegraph’ın “Elon Musk’s masterplan for Twitter – by those who know him best” başlıklı haberinden derlenmiştir.
