ABD’nin en varlıklı ailelerinden birinin kızı olarak doğdu. Connecticut’ta çok ayrıcalıklı bir yatılı okulda öğrenciyken, aile şirketinin iflası sonucu okulu erkenden tamamlamak zorunda kaldı. Üniversite hayatına bir arkadaşının verdiği borçla devam edebildi. Bu sayede dünyanın en başarılı roman müelliflerinden birinin yanında yaratıcı müelliflik eğitimine devam edebildi.
Mezun olduktan sora girdiği finans şirketinde, yan ofiste çalışan Jeffrey isimli genç adamla evlendi. Eşinin internet üzerinden satış yapan bir perakende imparatorluğu kurma hayalini gerçekleştirmek üzere Seattle’a taşındı ve yıllar içinde dünyada çok az insanın tahayyül edebileceği bir zenginliğin sahibi oldu. O kadar ki boşanıp servetlerini paylaştıktan sonra bile her ikisi de en zenginler ortasındaki yerlerini korudular.
Boşanma 2019 yılında sonuçlandıktan birkaç ay sonra Delaware’de sessiz sedasız bir şirket kuruldu. Lost Horse isimli bu paravan şirketin temsilcileri, kısa mühlet sonra ülkenin dört bir yanındaki kâr gayesi gütmeyen kuruluşları arayıp, “Adı açıklanmayan bir hayırsever size şu kadar milyon dolar bağış yapmak istiyor” demeye başladı.
MacKenzie Scott’ın şirketinin “kayıp at” manasına gelen ismi Lost Horse, bir Çin halk öyküsünden geliyor. Çok değerli atının kaçmasının akabinde yaşadığı talihsizlikleri “Belki de nimettir” diye yorumlayan, başına yeterli şeyler geldiğinde ise “Belki de lanettir” diyen bir çiftçiyi anlatan bu öyküyü Scott, 2013 yılında Charlie Rose’un programına konuk olduğunda anlatmış ve hayat ideolojisini şu sözlerle özetlemişti: “Sonunuzun ne olacağını asla bilemezsiniz. Güzel talih, makus baht, olaylara bu türlü bakmamalıyız.” Hayattaki zorlukları “geriye dönüp baktığımızda en fazla şükretmemiz gereken şeyler” olarak nitelendiren Scott, “Onlar bizi olmamız gereken yere götürüyor” sözlerini kullanmıştı.
Kısa müddet içinde bu ismi açıklanmayan hayırseverin Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un eski eşi MacKenzie Scott olduğu anlaşıldı.
Ortadan geçen yaklaşık 3 yılda, Scott’ın bağış yapığı hayır kuruluşlarının sayısı 1.257’ye ulaştı. Bunlar ortasında çok az bilinen küçük vakıflar da var, 436 milyon dolarla şu ana kadar bilinen en büyük bağışını yaptığı Habitat for Humanity üzere dev kuruluşlar da…
3 YILDA BAĞIŞLAR 12 MİLYAR DOLARA ULAŞTI
Geçen ay yaptığı açıklamada Scott, toplam bağışlarının 12 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Bu meblağ ABD’nin en eli açık çiftlerinden biri olarak bilinen Eli-Edythe Broad’un da Facebook CEO’su Mark Zuckerberg ile eşi Priscilla Chan’in de çok üstünde. Scott’ın eski eşi Bezos, 2020 yılında yaptığı bir açıklamayla iklim değişikliği ile çabaya 10 milyar dolar harcama kelamı verdi. Forbes mecmuası Ocak ayında yayımlanan bir haberinde Bezos’un şu ana kadar hayır işlerine 2,1 milyar dolar bağışladığını duyurdu.
New York Times gazetesi geçtiğimiz günlerde Scott’ın bu cömertliğinin art planına dair epey farklı bir profil yayınladı. Scott ve halihazırdaki eşi Dan Jewett’ın yorum taleplerine mutlaka cevap vermediği belirtilen haber, Scott’ın 25 kadar arkadaşının, öğretmenlerinin, eski çalışma arkadaşlarının ve tanıdıklarının anlattıklarıyla hazırlandı. Buna ek olarak Scott’ın kaleme aldığı romanların yayımlandığı vakitlerde verdiği röportajlar ve Nobel ödüllü müellif Toni Morrison’ın Princeton Üniversitesi arşivinde bulunan mektupları da makalenin kaynakları ortasında yer aldı.
Örneğin Eylül 1992’de yazdığı mektupta Scott, Morrison’a, New York’ta garsonluk yaparken çok yorulduğunu belirterek “bu zahmetimin karşılığında bana verdikleri kuruşlarla kiramı ödeyip ödeyemeyeceğimden telaş ediyordum” diyor ve bir hafta kadar evvel bir yatırım firmasında yeni bir işe başladığını belirtiyordu. (Gelecekte eşi olacak Jeff Bezos ile de burada tanışacaktı.) 30 yıl evvel kirasını ödeme korkusu yaşayan Scott, bugün yaklaşım 50 milyar dolar kıymetinde bir servetin sahibi. (Buna bağışladığı 12 milyar dolar dahil değil.) Pekala bu noktaya nasıl geldi? İşte birbirinden enteresan ayrıntılarla sıra dışı bir hayat kıssası…
Scott’ın akıl hocası Nobelli muharrir Toni Morrison
BİR ANDA VARLIKTAN YOKLUĞA DÜŞTÜLER
MacKenzie Scott, mukadderatı bir yana, soyadını bile kendi belirlemiş bir insan. Scott ismi annesinin babası olan iş insanı G. Scott Cuming’den geliyor. Scott Cuming ve eşi Dorothy’nin 1943 yılının Noel gününde doğan kızları Holiday Robin, Jason Baker Tuttle’la evlenmiş. MacKenzie, Tuttle çiftinin üç çocuğundan ikincisi ve tek kızları. Tuttle ailesi, Scott’ın çocukluğunda San Francisco’da hayli lüks bir semtte bulunan değerli bir meskende yaşıyordu.
Scott, yayımlanan birinci romanının son kelam kısmında şimdi 6 yaşındayken 142 sayfalık “Kitap Kurdu” isimli bir roman yazdığını anlatıyordu. “Okumayı seven bir kurdun maceraları” diye özetlediği bu kitabı yazmanın kendisinin yaklaşık bir yılını aldığını belirten Scott, “Yazmayı bisikletime binmekten ya da yüzmekten daha farklı bir halde sevdiğimi anladığım anı net bir biçimde hatırlıyorum” diyordu.
Altıncı sınıftaki kompozisyon öğretmeni Jeff Sloan, Scott’ı, “Sınıfımdaki herkesten daha yetenekli olduğu kesindi” kelamlarıyla anarken, Scott’ın birinci romanının teşekkürler kısmında Jeff Sloan isminin yer alması da dikkat cazibeli bir ayrıntı.
O yıllarda Scott’ın babası kendi ismini taşıyan bir yatırım danışmanlığı şirketini yönetim ediyor ve bugünün parasıyla yılda 900.000 dolar kazanıyordu.
17’nci yaş gününden çok kısa bir mühlet evvel hem babasının şirketi hem de ailesi iflas etti. Scott’ın gittiği okulun ödemeleri o kadar yüksekti ki bu masrafı bir yıl daha karşılamalarına imkân yoktu. Bunun üzerine özel bir düzenlemeye gidildi, üst sınıftan dersler alan Scott, okulu tüm arkadaşları üzere dört yılda değil üç yılda tamamladı.
Scott’ın öğrencisi olduğu Hotchkiss yatılı okulu
ÜNİVERSİTEYE ARKADAŞININ VERDİĞİ BORÇLA DEVAM EDEBİLDİ
İflas sonrası Tuttle ailesi sırra kadem bastı. Evvel bir aylığına Avrupa’ya gittikleri söylendi, sonra telefon numaraları ve adresleri değişti. Kısa mühlet sonra California’daki mahallî gazetelerde J. Baker Tuttle Corporation’a ilişkin daktilo, yazıcı, çalışma masası üzere eşyaların icradan satılık olduğuna dair ilanlar çıkmaya başladı.
Scott, aldığı bursun yardımıyla tahsiline Princeton Üniversitesi’nde devam edebilmişti fakat bir yandan da çalışması gerekiyordu. Dolu bir ders programıyla garsonluk ortasındaki dengeyi tutturmak kolay değildi. Dişi kırıldığında kliniğe gitmek yerine kendisi yapıştırmaya çalışmış, bunu fark eden bir diş doktorunun fiyatsız tedavisiyle sıhhatine kavuşabilmişti. Geçen yıl kaleme aldığı bir blog yazısında o günleri şöyle anlatıyordu:
“İkinci sınıftayken oda arkadaşım beni ağlar halde buldu ve 1000 dolar borç verdi. Okula lakin bu sayede devam edebildim.”
Babası yolsuzluk yaptığına hükmeden bir mahkeme kararı nedeniyle yatırım danışmanlığı işine dönemiyordu. 90’ların başına gelindiğinde ailesi California’daki şaşaalı hayatı geride bırakmış, Florida’ya taşınmış, aylık kirası bugün 1.500 dolar civarında olan bir apartman dairesine taşınmıştı. Annesi bir bayan butiğinde çalışmaya başlamıştı.
Bir yandan ekonomik zorluklar yaşayan Scott, entelektüel manada ise hayatının en memnun günlerini yaşıyordu. Yıllardır hayalini kurduğu üzere, muharrir Toni Morrison’dan yaratıcı müelliflik dersleri almayı başarmıştı. Pulitzer Ödülü’nü o günlerde almış olan Morrison için Scott, “Hayranı olduğum bu müellifin tıpkı vakitte çok yetenekli ve tutkulu bir öğretmen olduğu ortaya çıktı” tabirlerini kullanmıştı. 2019 yılında hayatını kaybeden Morrison ise tez danışmanı olduğu Scott’ı “neredeyse olgun diyebileceğim sıra dışı bir yazar” olarak nitelendiriyordu.
2017’deki İtalya seyahatlerinde çift çok keyifli görünüyordu, Bezos meşhur kahkahalarını atıyordu
HAYATINI DEĞİŞTİREN İŞ GÖRÜŞMESİ
Mezun olduktan sonra Scott, Hotchkiss’e dönüp yaz okulunda yaratıcı müelliflik dersleri verdi. Sonra da F. Scott Fitzgerald’dan bugüne birçok Princeton öğrencisinin yaptığı üzere roman müellifi olmak için New York’a taşındı.
Bir yandan garsonluk bir yandan müelliflik yapmaya çalışmak hayli zordu. Bu nedenle yazmaya gereğince vakit ayıramıyordu. O günlerde D.E. Shaw isimli hedge fondan iş görüşmesine çağırıldı. Finans dalında çalışmayı hiç istemiyordu lakin para kazanmaya mecburdu.
Görüşmeyi bir diğer Princeton mezunu olan Jeffrey Preston Bezos’la yaptı ve işe alındı. Yerleştirildiği ofis, Bezos’un çabucak yanındaydı. Daha evvel tekraren açıkladığı üzere, Bezos’un kahkahasına âşık oldu. Çıkmaya başladıktan 3 ay sonra nişanlandılar, nişandan 3 ay sonra da evlendiler. Bezos 29, Scott 23 yaşındaydı. Evlendikten sonra D.E. Shaw’dan ayrılıp tam vakitli olarak müelliflik çalışmalarına başladı.
Kısa mühlet sonra hayatlarını değiştiren süreç başladı. Bezos da D.E. Shaw’dan ayrılıp internetten kitap satmaya karar verdi. Çocukluğunda yaşadığı ekonomik zorluklar düşünüldüğünde, Scott’ın bu fikre karşı çıkması çok mümkündü fakat tam aksisi oldu. Eşinin düşünü desteklemekle kalmadı, şirketin kuruluşunda Bezos’un yanında yer aldı.
Bezos’un babasının armağanı olan Chevy Blazer’larına atlayıp Seattle’a gerçek yola çıktılar. Aracı Scott kullanıyor, Bezos da yan koltukta iş planını oluşturuyordu. Bellevue yakınlarında bir mesken kiraladılar. Amazon 1994’te bu meskenin garajında kuruldu. O yıllarda Scott da Washington Üniversitesi’nde yaratıcı müelliflik eğitimine devam etti.
Scott’ın yayımlanmış iki kitabı bulunuyor
BİRİNCİ ROMANI 2005’TE YAYIMLANDI
Amazon, Bezos’un düşüydü ancak Scott da kendi hayalinden vazgeçecek değildi. Şirketten ayrılıp tekrar tam vakitli olarak müelliflik çalışmalarına odaklanmaya başladı. Bezos bir defasında “Tatile gittiğimizde sabahları uyanıp MacKenzie’yi banyoda yazı yazarken buluyorum” demişti. Birinci çocuklarının doğumu yaklaşırken Scott da birinci romanının birinci taslağını tamamladı.
Yazdıklarını daima Morrison’a gönderiyor, tenkitlerini soruyordu. Birinci romanı “The Testing of Luther Albright” neredeyse 10 yılda yazıldı. Kitap 2005’te piyasaya çıktığında Scott birçok yeni müellife kıyasla avantajlı pozisyondaydı. Nobel ödüllü Toni Morrison onu kendi menajeriyle tanıştırmış ve kitabı için övgü dolu bir kapak yazısı kaleme almıştı. Öteki yandan eşi çoktan Amerika’nın en tanınmış insanlarından biri olmuştu ve yayıncılık kesimini altüst ettiğinden pek sevilmiyordu.
“The Testing of Luther Albright”ın dikkat cazibeli ayrıntılarından biri karakterlerin hayır işlerine olan ilgisiydi… Bezos çifti de 2004 prestijiyle hayır işlerine girmeye başladı.
2004’te Bezos’un Amazon.com’a yaptıkları yatırımlar sayesinde çok varlıklı olan anne ve babasının kurduğu Bezos Aile Vakfı’na katıldılar. O tarihten bu yana vakıf 300 milyon dolardan fazla bağış yaptı. 2011’de Princeton Üniversitesi’nde beyin üzerinde çalışmalar yapan bir merkeze 15 milyon, sonraki yıl Washington United for Marriage’e 1,5 milyon dolar aktardılar.
2013’te ikinci romanı “Traps” yayımlandığında, Scott, kitabı tanıtmak ismine kabuğunu kırdı ve Vogue mecmuasına özel bir röportaj verdi. O devirde “MacKenzie Bezos” ismini kullanan Scott röportajda olağan olduğunu kanıtlamak için dört çocuğunu okula orta segment bir kamyonetle götürdüğünü anlatıyordu.
Vogue’a verdiği röportajda Scott, giysisinden söylediklerine kadar her şeyiyle “Ben olağan bir insanım” iletisinin altını çiziyordu.
Vogue’a verdiği röportajda Scott, giysisinden söylediklerine kadar her şeyiyle “Ben olağan bir insanım” iletisinin altını çiziyordu.
“KASA BOŞALANA KADAR” BAĞIŞLARA DEVAM
Nisan 2014’te Scott, kendi vakfı Bystanders Revolution’ı kurdu. Bu kurumun emeli zorbalığa uğrayan bireylere yardım etmek için yapılacaklara dair kolay, uygulanabilir tavsiyeler sunmaktı. Kısa müddet içinde site heyecanını kaybetti. Çünkü Scott bu işte de öne çıkmak istemiyordu. Lakin o gizlendikçe spot ışıkları üzerine düşüyordu. Forbes’un 2018’de Bezos’u dünyanın en güçlü bireyi ilan etmesinden sonra spot ışıkları daha da güçlendi.
Mayıs 2018’de Florida’ya gidip Scott’ın anne ve babasının 55’inci evlilik yıldönümü kutlamalarına katıldılar. (Servetlerini bir biçimde yine kazanmış olan Tuttle’ların konukları ortasında sağ siyasetin ünlü isimleri de vardı.) Birebir yıl Eylül ayında Montessori okullarına ve evsiz ailelere harcanacak 2 milyar dolar bağış kelamı verdiler. Bu son ortak bağışları oldu. Çift Ocak 2019’da Bezos’un Twitter hesabı üzerinden boşanacaklarını duyurdu.
Scott’ın bekar bir bayan olarak yaptığı birinci şey Bill Gates, Melinda French Gates ve Warren Buffet tarafından kurulan Giving Pledge’ internet sitesi üzerinden servetinin en az yarısını hayır işlerine harcama vaadinde bulunmak oldu. “Kasa boşalana kadar devam etme” kelamı veren Scott, dediğini yaptı. Kısa mühlet içinde ülkenin dört bir yanındaki hayır kuruluşlarına, bir yıllık bütçelerinden daha fazlasına tekabül eden anonim bağışlar gelmeye başladı. Kimileri Bridgespan danışmanlık şirketinden kimileri Lost Horse’tan gelen bu bağışları alan kurumların kaynağı açıklamaları yasaktı.
28 Temmuz 2020’de Medium üzerinden yazdığı bir yazıyla, hayırseverlik çalışmalarına dair planlarının kapsamını tüm dünyaya duyurdu. Yazıda, “Kişisel servet kolektif eforun ve kimi şahıslara fırsatlar sayılamayacak kadar çok olan başkalarına de mahzurlar sunan toplumsal yapıların ürünüdür” diyordu.
Çiftin boşanmasının gerisinde Bezos’un Scott’ı televizyon sunucusu Lauren Sanchez’le aldatmasının yattığı sav edilmişti. Bezos, hala Sanchez’le bir arada…
Çiftin boşanmasının gerisinde Bezos’un Scott’ı televizyon sunucusu Lauren Sanchez’le aldatmasının yattığı argüman edilmişti. Bezos, hala Sanchez’le bir arada…
BU KAPALILIK NEDEN?
Hakkındaki yorumlar çoğunlukla olumluydu lakin bağışların metoduna dair birtakım uzmanların soru işaretleri vardı. Zira Scott ayrıntılı vergi iadesi bildirimleri yapması gereken bir vakfa sahip değildi. Onun yerine neredeyse hiç denetim edilmeyen bir sistem olan danışmanlık fonları üzerinden bağış yapıyordu. Rastgele bir şeffaflık kriterine takılmadan, vergiden düşülebilecek çok büyük bağışlar yapabilirdi. Kimi bağışlarının alıcılarını bâtın tutabilirdi.
Bu tartışmalar yaşanırken, 15 Aralık 2020’de bu sefer 384 kuruma 4,2 milyar dolar bağışladığını duyurdu. Üç gün sonra da soyadının resmen Scott olmasını sağlayan mahkeme kararı geldi. O artık Jeff Bezos’un eski eşi değil, tüm dünyada hayırseverlik faaliyetlerini değiştiren bir romancıydı.
Pandemiden kısa düre evvel Seattle’ın seçkin okullarından Lakeside’ın kimya öğretmeni Dan Jewett, epeyce kuvvetli bir işe kalkışmıştı. Bütçesi 325 milyon olan ve birçok milyarderle (Mezunlar ortasında Bill Gates, veliler ortasında ise Jeff Bezos ve MacKenzie Scott vardı) bağları bulunan okulun çalışanlarından bağış toplaması gerekiyordu. Jewett bu iş için adeta doğuştan yetenekliydi. Çalışmaları o kadar başarılı oldu ki her zamankinden daha fazla para toplandı.
2018’de eşinden ayrılan, 2019’da da boşanması katılaşan Jewett, ziyadesiyle mütevazı bir ömür sürüyordu. O nedenle Mart 2021’de Jewett ile Scott’ın evlendikleri haberini duyan arkadaşları söylenene inanamadı. Jewett, “Tabloid gazetelerden evvel benden öğrenin istedim” demişti.
Basına fırsat vermemek için Jewett, Scott’ın Giving Pledge sayfasında kendi mektubunu yayımladı. Scott ise Amazon’daki müellif sayfasında biyografisini “Seattle’da dört çocuğu ve eşi Dan’le birlikte yaşıyor” olarak güncelledi. Jewett’ın diğer öğretmenlerle bilim sohbetleri yaptığı Twitter sayfası da bir anda ortadan kayboldu.
Öğrencilerin de başka öğretmenlerin de sevdiği bir isimdi Jewett. Bu yıl da Lakeside’da öğretmenlik yapması bekleniyordu lakin 2021 eğitim öğretim yılının sonunda yani evlendiklerini açıkladıktan birkaç ay sonra okuldan ayrıldı.
Jewett’ın Giving Pledge’in internet sitesinde yayımlanan mektubunu çiftin bu fotoğrafı süslüyordu.
Jewett’ın Giving Pledge’in internet sitesinde yayımlanan mektubunu çiftin bu fotoğrafı süslüyordu.
TEK BAŞINA GATES VAKFI’NDAN FAZLA BAĞIŞ YAPIYOR
Scott, geçtiğimiz yıl toplam 6,6 milyar dolar kıymetinde bağış yaptığını açıkladı. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, Gates Vakfı’nın 2020 yılı bağışlarının toplamı 5,8 milyar dolar. (Vakfın 221 verisi şimdi açıklanmadı.)
Birçok açıdan dünyanın en büyük hayır kuruluşu kabul edilen Gates Vakfı bünyesinde 1.700’den fazla kişi çalışıyor. Scott’ın işçisinin sayısı aşikâr değil lakin 1.700’ün çok altında olduğuna inanılıyor.
Medya şirketi Puck, Ocak 2022 tarihli bir haberinde Lost Horse çalışanlarının birkaçının isimlerini açığa çıkardı. Çeşitli kaynaklar, Scott ile Melinda French Gates’in arkadaş olduğu ve bir toplumsal cinsiyet eşitliği teşebbüsünde birlikte çalıştığını belirtiyor.
Scott geçen Haziran’da 2,7 milyar dolar daha bağışladığını duyurdu. “Kasa boşalana kadar” vermeye yemini Scott’ın kasası Amazon paylarının boşandıkları vakte kıyasla katbekat kıymetlenmesi sayesinde bir türlü boşalmazken milyarderlerin zenginliği artmaya ve gelir eşitsizliği tartışmaları da ağırlaşmaya devam etti.
Akabinde Scott geçen Aralık ayında “Bu Sefer Dolar İşareti Yok” başlıklı blog yazısını yayımladı. Üniversitede yaşadığı ekonomik zorlukları anlatıp kendinden bahseden Scott’ın bu kere bağışlardan bahsetmemesi reaksiyon çekti. Uzmanlar Scott’ın şeffaflıktan daha da uzaklaştığını belirtip yansılarını lisana getirirken, o reaksiyonlara yeni bir notla cevap verdi ve takımının “bağışlara ait arama yapılabilen bir bilgi tabanını içeren” bir internet sitesi üzerinde çalıştığını belirtti.
Ne var ki son olarak geçen Mart ayında 3,68 milyar dolarlık bir bağış dilimi daha açıklayan Scott’ın hangi hayır kuruluşunu neden seçtiğine dair soru işaretleri hala geçerliliğini koruyor.
The New York Times’ın “The Fortunes of MacKenzie Scott” başlıklı haberinden derlenmiştir.
